iznik rehber logo
  • 4999434iznik.jpg İznik Çinileri | Çininin Başkenti İznik
  • 2017703iznik.jpg İznik | Altın Şehir, Din Dünyasına, Bilim Dünyasına Yön Veren Medeniyetler Başkenti
  • 2504445iznik.jpg İznik | İznik Havadan
  • 9504259iznik.jpg İznik 1880 | 1880 İznik Genel Görünümü
  • 0519623iznik.jpg 2012 İznik Genel Görünümü - Foto Uysal | 2012 İznik Genel Görünümü - Foto Uysal
  • 6368726iznik.jpg İznik Sahili | Fotoğraf: Ahmet Demir
  • 4999419iznik.jpg İznik | Hüseyin Fethi Balcı
  • 4999383iznik.jpg İznik | Hüseyin Fethi Balcı
iznik rehber logo
İZNİKREHBER
YAZARLAR
recep-bozkurt.jpg

"28 Kasımlar ve Yüzbaşı Hasan Tahsin ..."
Recep Bozkurt Selda Meriç İsmail Özgören Serdar Aydın Hasan Küçükkoçum Hüseyin Fethi Balcı
HABER ARA

Yıllara Göre Görüntüle
İZNİK HAVA DURUMU
SİTE İSTATİSTİKLERİ
Şu an: .......... 6
Bugün: ......... 1411
Dün: ............ 32037
Toplam: ....... 331684952
IP: ....... 44.203.58.132
TANITIMLAR
BİZİ TAKİP EDİN
YAZARLAR

İznik ve Sarı Saltuk Efsanesi

Tarih: 31.05.2012

Anadolu’nun ve balkan’ların Türkleştirilmesinde Osmanlı akıncılarının, efsanevi yol göstericisi Sarı Saltuk’un hayat hikâyesi ile değişik, rivayetler bulunmaktadır. İncelediğimizde; Yapıya (türbeye) adını veren Sarı Saltuk hakkında dört tarihi kaynaktan bilgiler edinebilmekteyiz. Saltukname, Velâyetname-i Hacı Bektas-ı Veli, Velâyetname-i Otman Baba ve Evliya Çelebi seyahatnamesinde birbirlerinden farklı anlatımlarla Sarı Saltuk hakkında bilgi verilmektedir.


Saltukname’ye göre asıl adı Serih Hızır olan Sarı Saltuk’un, babası Seyyid Battal Gazi soyundan gelen Seyyid Hasan b. Seyyid Hüseyn b. Muhammed b. Ali’dir. Baba Tarafının Hüseyni (Seyyid), anne tarafının Hasani (şerif) olarak adlandırılması Sarı Saltuk’un Melik Danismand Gazi ile akraba olduğunu göstermektedir. Cengiz Han Abbasiler üzerine yürüdüğünde o da Anadolu ve Rumeli topraklarında fetihler yapıyordu. Babası Amasya Kalesi’ni kuşatmış ancak kale hükümdarı tarafından Zehirlenerek öldürülmüştür. Zor durumda kalan Serif Hızır’ı dönemin önemli ilim Adamlarının yetiştirdiği belirtilmektir. On dört yasında akınlara katılmaya başlamış, bu çarpışmalardan birinde Alyon-ı Rum adlı bir Hıristiyan savaşçıyı yenerek onu Müslümanlığa geçirmiştir. Adını İlyas-ı Rumi olarak değiştirince oda ona kendi dilinde çok güçlü erkek anlamına gelen Saltık adını vermiştir. Bu tarihten sonra saç ve ten rengi açık olan Serif Hızır Sarı Saltık olarak anılmaya başlamıştır. Vilayet name-i Hacı Bektas-ı Veli’de ise, Hacı Bektas bir gün Sulucakaraöyük’te Arafat Dağı’nda çilesini doldururken, zemzem pınarı denilen çeşmeye gelmiş ve orada koyun güden bir çoban görmüştür. Çobana adını sorduğunda, Sarı Saltuk olduğunu öğrenmiş, ne isterse memnuniyetle yerine getireceğini söylemesi üzerine Sağ eliyle çobanın sırtını sıvazlamıştır. Bu hareketle gönül gözü açılan çobana Hacı Bektas, Saltık seni Rumeli’ye saldık demiştir. Evliya Çelebi anlatımında ise, Hacı Bektas Ahmet-i Yesevi’nin izniyle Rumeli’ye doğru akına çıkan 370 dervişten biri de Kaligra Sultan’dır. Açık ten ve sarı saç rengi

Nedeniyle Saltık bay olarak anılan Sarı Saltık, Anadolu’ya gelince Orhan Gazi’nin akınlarına katılmış, Bursa’nın fethinden sonra da 70 dervişle birlikte Rumeli’ye yollanmıştır. Böylece hakkında farklı anlatımlar bulunan Sarı Saltık’ın Anadolu’ya akınlara Katılan biri olduğu anlaşılmaktadır. 1261 yılında kardeşi IV. Rükneddin Kılıçarslan İle taht mücadelesine giren İzzeddin Keykavus, veziri Sahip Ata Fahreddin Ali Tarafından kandırılmış, bu nedenle Moğol emiri Alıncak Noyan’ın da desteğini alan Kardeşine karsı ağır bir yenilgi almıştır. Taht mücadelesini kaybetmesinin yanı sıra Hayatının da tehlikede olması nedeniyle İstanbul’a gidip Bizans imparatoru VII. Mihail Paleologos’a sığınmıştır. İstanbul’da gayet iyi ağırlandığı belirtilen İzzeddin’in Anadolu’da halen kendine bağlı olan Türkmenleri de yanına getirtip kendilerine yerleşecekleri bir alan göstermesini istemişti. Bunun üzerine Üsküdar yoluyla Rumeli’ye geçen Türkmenler Dobruca’ya yerleştirilmişlerdi. Sarı Saltuk’un da Anadolu’dan Dobruca’ya gelen bu Türkmenler arasında olduğu tahmin edilmektedir. Bizans himayesindeki İzzeddin’in zamanla bu yandaşları sayesinde Güçlenip, Altın Ordu hükümdarı Berke Han’la iletişim kurmasıyla kendine karsı İsyan edeceğini anlayan imparator VII. Mihail Paleologos, İzzedin’in yakın Adamlarını öldürmüş kendisini de Enez Kalesi’ne hapsetmiştir. Berke Han’ın

Gönderdiği 20.000 kişilik ordu sayesinde kaleden kurtulan İzzeddin, Altın Ordu Devleti topraklarına geçip Dest-i Kıpçak’a yerleşmiştir. Ardından Türkmenlerin Başındaki Sarı Saltuk da bu bölgeye gelmiştir. 1267’de İzzeddin’in ölüm üzerine Türkmenler yine Sarı Saltık önderliğinde Dobruca’ya dönmüşlerdir. Arap Kaynaklarında 1293 civarı gösterilen Sarı Saltuk’un ölüm tarihine kadar Türkmenler Yerleştikleri bölgenin civarlarına küçük büyük pek çok akın düzenlemişlerdi, Kaynaklara göre ya bu akınlardan biri sırasında, ya da Kaligra tekkesinde eceliyle öldüğü belirtilen Sarı Saltık’ın cenazesi için kendi isteği üzerine yedi tabut

Hazırlanmış ve Moskof, Leh, İsfet, Edirne, Boğdan, Dobruca’dan gelenler bu tabutları kendi bölgelerine alıp götürmüşlerdir.

 

Selçuklu kaynaklarında adına rastlanılmayan, Bizans kaynaklarından sadece Georgios Pachymeres ve Nicephorus Gregoras’da adı geçen Sarı Saltık daha çok 15. Yüzyıl Osmanlı kaynaklarında anılmaktadır. Adına açılmış tekkeler ve türbeler olan Sarı Saltık’ın nereye gömüldüğü hakkında kesin bir bilgi yoktur. İznik’teki Sarı Saltık adıyla anılan türbenin, onun adına anısını yaşatan bir makam türbesi olduğu kabul edilmektedir.

 

Duvar tekniği ve plan özelliklerinin 14. yüzyıl yapı sistematiğini yansıtan türbe,14. yüzyılın ikinci yarısına tarihlendirmektedir. Kaynaklardaki aktarımlar ve tarihler araştırmacıların öne sürdüğü tarihlendirmeleri Doğrular nitelikte görülmektedir. Zaman içinde harap duruma gelen yapı Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından restore edilerek, lefke kapı, dışında ağaçlar arasında zamana karşı direnmektedir.

   
Ayhan UYAN

ayhanuyan@gmail.com

 

 


2507 kez görüntülendi.
Twitter'da paylaş Google+ Linkedin tumblr E-posta
YAZARIN TÜM YAZILARI
TANITIMLAR
Mehmet Eren 5923426sahin.gif 5923765mavicini.gif 11462062294626temelcopy.gif Çokran 2298993tetik.gif Çetin Telekom
iznik rehber logo
Hüseyin Fethi Balcı İZNİK / BURSA
Tel: +90 531 868 0400