Onlarca Yıl Süren Kuşatma Sonunda İznik Teslim Edildi

İznik; Osmanlı imparatorluğunun, Beylikten İmparatorluğa giden süreçte, deyim yerindeyse adeta bir mihenk taşıdır. Anadolu’da ilk Türk devleti olan Anadolu Selçuklu Devleti’nin de temellerinin atıldığı İznik, 2 Mart 1331 yılında feht edilmiştir. Osmangazi ile başlayan İznik kuşatması 30 yıl gibi uzun süreç sonunda oğlu, Orhangazi tarafından Osmanlı idaresine geçer.

Osmangazi Bilecik Yarhisar İnegöl ve Yenişehir’in alınması, Bizans’ın en önemli şehirleri olan İznik ve Bursa’nın alınması için bir nevi ön hazırlık olarak görüyordu. Öncelikli olarak, doğudan, Göynük Taraklı Lefke ve Mekece, üzerinden İznik’e ulaşan anayolu denetim altına almak için Göynük ve Sakarya vadisine akınlar düzenlemiş, hisar ve kaleleri tek tek ele geçirmiş ve Osmanlıya tabi kılmış, bu stratejik hareketiyle İznik’in doğusundaki bağlantısını da koparmış oluyordu. Karargâhını ise Yenişehir civarına kurarak, İznik ve Bursa’yı da sıkı denetim altına aldı.

Osmangazi kent kuşatmasını daha da etkin kılmak için, İznik civarına hisarlar yaptırmayı da ihmal etmedi. Şehrin güneyinde, Tazali, Drazali hisarı doğusunda, Karatekin, Karaçepiş ve Mekece hisarları, şehre gelecek destek ve yardımları engelleyerek, İznik’i adeta açlığa mahkûm etti. İznik son çare olarak, Konstantınapolıs’e haber yollayarak İmparatordan yardım istedi. İmparator kenti bu kuşatmadan kurtarmak ve olası bir fetihi önlemek için komutanlarını görevlendirir. İstanbul’dan gelen yardım haberini alan Osmanlı birlikleri ile Bizans ordusu bugün Çoban hisar denilen bölgede  (Bafeus ) 27,Temmuz 1302 de karşılaşır ve  Osmangazi kendisine katılan diğer Türkmen boylarının desteği ile de Bizans ordusunu yenilgiye uğratır. Osmanlılar ilk defa Bizans’ın düzenli ordusuyla karşılaşır. Ve ağır yenilgiye uğratır.

İznik kuşatması esnasında Bursa, Adrenos Batonos, Kite ve Kestel birleşerek, Osmanlı birliklerine saldırsalar da, bozguna uğramışlar ve Osmanlı topraklarına katılmışlardır.

1326 yılında Bursa’nın fethedilmesi ve Osmangazi’nin ölümü ile yerine oğlu Orhangazi geçer. Bölgedeki Bizans kalelerini tek tek kaybeden İmparator 3, Andranıkos, Türk ilerleyişini durdurmak için hazırladığı seçme Şövalyelerden oluşan ordusuyla1329 yılında Palekanon (Maltepe) ovasında karşılaşır, bir Osmanlı beyi ile Bizans imparatorunun ilk karşılaşması olan bu savaşta ağır yenilgiye uğrayan İmparator yaralı olarak kaçmak zorunda kalır. Bu önemli savaşın neticesinde, İznik Tekfur’u antlaşma yoluna giderek, İznik’i teslim eder.

İznik’in teslim olmasını Osmanlı tarihçisi Neşri, şöyle anlatır;

Rivayet olunurki… İznik’e havale (kuşatma oluşturmak için sur dışlarına yapılan burç) koymuşlardı;

Hatta İznik’e kapı açtırtmamışlar, (insanları) darlık ve sıkıntı içinde kalmışlardı.

İznik’in etrafındaki Köylerini emniyet ve aman (esirgeme, koruma) ile tımar erlerine üleştirmişler(paylaşım) bu Köylerin kâfirlerine (gayrı Müslimlerine) adalet göstermişler, hoşnut eylemişlerdi. Bu sebepten kaleye azık yiyecek iletmezlerdi.

Hatta il kâfirleri gelirler ve kale halkına “ Ey zavallılar, gelin Türk(ler)e itaat edin, açlıktan kurtulun, emniyet ve aman içinde olun diye seslenirlerdi ”

İznik iki yanına iki havale yaparak, zikrolunduğu şekilde bir nice yıllar eğirttiler(yünü iplik haline getirircesine sıkıştırdılar).kâfirlerin atlıları zaman zaman kaleden çıkarlar, gaziler ile cenk ederlerdi. Gaziler kimisini kırarlar, kimisi de yine kaçarak kaleye girerdi.

Orhangazi’de kale kâfirlerinin bunaldıklarını bildi. İznik üzerine düştü.

Bunun üzerine, İznik’in Tekfur’u itimat ettiği bir kâfir’i Orhangazi’ye göndererek,”Eğer bizimle ahd eder(yeminle berkitilmiş antlaşma) bizi incitmez, gidenimiz gider duranımız durursa, bu sözü kabul ederseniz kaleyi verelim’’dedi Orhangazi’de ahdi kabul etti. İznik tekfur’u İstanbul kapısından çıkarak, halkı(kendi, aile bireyleri)ile İstanbul gitti. Ama sipahinin birçoğu gitmedi,

Şehir halkı ile birlikte, Orhangazi’ye karşı(layıcı)çıkarak istikbal ettiler,

Onu Yenişehir kapısından şehre götürerek, kapının iç yanındaki Abakulus adlı bahçeye kondurdular.

Sonra güzel yüzlü kadınlar geldiler.

Orhangazi “bu kadınlar nedir?’’diye sordu.

“Sultanım, bunların erlerinin kimisi açlıktan, kimisi savaştan kırılmıştır. Yüksek evlerde boş kalmışlardır’’dediler.

Orhangazi’de gazilerine, bunları şer’i nikâhla almalarını buyurdu.(evi ve ev donanımı hazır bu genç, güzel kadınları kaçırmayın onlarla evlenin diye öğüt verdi)

Bunun üzerine gaziler bu kadınlarla evlendiler, hazır ev hazır eş buldular; geçip saray gibi evlerde oturuverdiler.

Anadolu Selçuklu devletinden 234 yıl sonra yeniden Türk hâkimiyetine giren İznik’te; Orhangazi Ayasofya kilisesini camiye cevirmiş ve ilk olarak Sivrihisarın Cendere köyünden ahi’lik mensuplarından ve Osmanlı imparatorluğunun, İdari, omurgasını oluşturacak olan, Candarlı soyunun kurucusu, Osmanlı imparatorluğunun ilk Vezir ilk Kadılarından olan Kara Halil’i İznik’e Kadı olarak tayin etmiştir

Ayhan Uyan
ayhanuyan@gmail.com

YAZININ VİDEO HABERİ İÇİN TIKLAYINIZ