İZNİK TÜM DÜNYANIN DÖNÜM NOKTASI

İznik’te yapılan toplantı ile tüm dünya değişti. 1686 yıl önce bu gün, yani 20 Mayısta yapılan toplantı ile dünya tarihi, din yapısı değişti. İmparator Konstatin doğu ve batı romanın tek hakimi olarak konsey toplama kararı almış ve 1686 yıl önce bu gün 20 Mayıs’ta konseyin ilk toplantısı İznik’te yapılarak tarihe birinci İznik Konsili ve Nikaia fermanı olarak geçti. Toplantının sonunda alınan kararlar ile tek kitap olarak İncil, tatil günü, paskalya günü gibi günümüzdeki yaklaşık 2 milyar Hıristiyan inancına sahip insanlar için geçerli olan önemli kararlar verildi. 1686 yıl önce 20 Mayıs 325 de Doğu ve batı kiliselerinin önde gelen 318 piskopos un katıldığı ve konsillerin ilkinin gerçekleştiği 1.konsül den 462 yıl sonra 787 yılında 7. konsül yine İznik’te yapılmıştı. Araştırmacı yazar Ayhan Uyan sizler için 1. İznik Konsül tarihini araştırdı.

1. İZNİK KONSİLİ

Bugünkü kilise sisteminin oluşması, Roma İmparatorluğunun paganist (çok tanrılı) inanç olgusundan; dönüşünde İznik önemli olaylara ev sahipliği yapmıştır.

1.İznik konsilini objektif olarak ele aldığımızda; konsil öncesi gelişmeleri irdelemek gerekir.

Roma topraklarında halkların uzun yıllar gizlice ve birbirlerinden kopuk. Hıristiyanlaşması, kilise ve inanç sisteminin kurulmasında çeşitli görüş ayrılıklarına sebep olmuş karmaşık bir hale dönüşmüştür.

i.s 303 yılında imparator Dioclatianus (284/305) paganistlerin son direnişini Nikaia (İznik) de sergiler Hiristanlığın yükselişini önlemek, ve romanın o döneme kadar oluşturmuş olduğu tapınım biçimini, korumak için Nikaia fermanını yayınlar. Bu genelge İseviler biraz özgürleşse de Odoratia denilen imparatora tapınım törenlerine Hıristiyanlarında mutlak katılmasını ister. Bir bakıma çifte inanç ekolü geliştirir. Bu ekole Nikaia’da karşı çıkan, Neophytos, Theusetas, Horris, Thedore, Nymphadora, Marcus, Arabia, Antonia, Thetoda ve üç oğlu, Tryphon, (i.s 12 y.y da adına kilise inşa edilmiştir) Respicius, Eustochius, Thespesius, Anotol Darius, Zosimus, Paulus ve Secundus adlı kişiler inançları uğruna öldürülürler.(daha sonra aziz ve azize ilan edilmiş ve kale burçlarına adlarına şapeller (dua evi) inşa edilmiştir. İ.S. 313 yılı şubat ayında ise, imparator 1.Konstantin Milano’da bugün Milano fermanı diye anılan bildirisini yayınlayarak; roma vatandaşlarının özgürce diledikleri tanrıya istedikleri biçimde müdahalesiz inanabileceklerini açıklayarak Hıristiyanlığın yolunu açar.

Dönem içerisinde kilise oluşumları İncil in yorumlanması doğu ve batı kiliselerinde çeşitli görüş ayrılıklarına sebep olmuştur. Bazı sinod lar (bölgesel toplantılar ) kurulsa da birlik sağlanamamış, aksine daha karmaşık hale dönüşmüştür.

En önemli belirgin görüş ayrılığı da İskenderiyeli bir rahip olan Arius’un İsa’nın konumu ile ilgili farklı bir görüş belirtmesiyle başlar.

Bu tez geleneksel Hıristiyan inancını temelinden sarsmaktadır. İlk tepki gene İskenderiye Piskoposu Alexandre’den gelse de Arius düşüncelerini inatla savunmuş, halk tan ve birkaç nüfuslu piskopostan da destek almıştır.

İmparator Konstantin doğu ve batı romanın tek hâkimi olarak; İseviliğin roma topraklarında en güçlü, tek din haline gidişini sezmiş, kiliseleri ruhban ( kilise görevlileri ) sınıfını kontrolü altında tutmak için ekümenik (evrensel) bir konsil (konsey) toplama kararı almıştır.

İznik Konsili 20 Mayıs 325 te imparatorluk sarayında ( günümüzde İznik’te yeri belli olmayan Senatüs Sarayı ) ilk oturumunu gerçekleştirir. Konsil’de doğu ve batı kiliselerinin önde gelen piskoposlarından 318 i hazır bulunur. Papa 1.Silvester yaşlılığı nedeniyle katılamamış, fakat iki yardımcısını göndermiştir.

Konsilin gündemi;

1.Arius ( arian ) meselesi

2. İsa’nın tekrar dirilmesi ve göğe yükselmesi olayı ve paskalya bayramının tarihlendirilmesi

3. İnançsızların vaftiz edilmesi prosedürü

4. İsa’nın konumu (tanrı özünden olup olmadığı)

5. kilise ve ruhban sınıfının hiyerarşik yapısının düzenlenmesi

6. kutsal ibadet gününün belirlenmesi

Başlıca tartışma konuları bunlar idi. konsil 20 Mayıs 325 tarihinde Nikaia imparatorluk sarayında 1. Konstantin başkanlığında ve himayesinde 318 Hıristiyan piskopos katılımıyla ilk oturumunu gerçekleştirdi. İlk konuşulan konu, Arıusculuk akımı oldu. Burda diğer grup ve Arius destekçileri, büyük tartışmalar yaşadı. Arius’un tezi okunurken kilise için çok onur kırıcı, Hıristiyan geleneğini, küçük düşürücü olduğu tespit edildi. Uzun süren tartışmalar sonunda 19 Haziran 325 de Nikaia Kredosu ( Nikaia Fermanı) diye bilinen karar açıklandı ve dünyanın her yerindeki kiliselerin, itirazsız kabullenmeleri istendi.

Sonuç bildirgesi;

1.İsa tasviri; Tanrıların Tanrısı, ışıkların ışığı, hakiki tanrının en hakikisi, gibi çok abartılı ifadelerle yapılmıştır. Bu onun şeklen insan olduğu halde, Tanrının aynı özünden gelen ve onun bütün hasletlerine sahip olduğu özellikle ilave edilmiştir.

2.İsa yaratılmamıştır. O olmuştur. Yani yoktan var olmuştur. Annesi, Meryem onu sadece dünyaya taşımıştır. Aslında o Meryem’in çocuğu değildir o bir tanrı olduğundan, babası kendinden olmuştur. İnsanın ve evrenin yaratılması olayında babasına yardımcı olmuştur. Oda insanın ve evrenin yaratılması olayında vardır(üçlü teslis baba oğul kutsal ruh)

3.İsa’nın babası tanrı gibi aynı özdendir.

Bu kabul edilen üç madde bu günkü kilise yapısının tartışmasız ana maddeleridir. İmparator İznik kararlarının işlemesi için bir genelge yayınlar ve bu kararların bütün dünya kiliselerinde aynen kabul edilmesi, her kim bu konsülde alınan kararlara karşı söz ve yazı yazarsa, aforoz edileceği yazılarının yasaklanacağını bildirmiştir. Arius’un ise bütün kitapları yakılmış öğretisi heretik (sapkınlık) ilan edilmiş ve aforoz edilip kiliseden kovulur.

Sonuç olarak; imparator Konstantin gücünü kullanarak istediği şekilde kontrol edebileceği bir kilise yapısı ve değiştirilemez kilise kanunları elde etmiştir bu dogmatik kararlar hala geçerliliğini korumaktadır.

Ayhan UYAN ayhanuyan@gmail.com

YAZININ HABERİNİ OKUMAK İÇİN TIKLAYINIZ