SIRLARLA DOLU İZNİK BÖCEK AYAZMASI

Civarındaki yerleşim yerlerinin zemininden yaklaşık 2.5 metre aşağıda kalmasına rağmen, havuzdaki su hiçbir zaman taşmıyor, aynı zamanda da hiç bir zaman kirlenmiyor. İnanılması mümkün olmayan ve gizemlerle kaplı bir şekilde İznik’te 4 mevsim 365 gün boyunca havuzundaki su daima aynı seviyede tertemiz ve berrak duruyor, ne alçalıyor ne yükseliyor nede su bulanıyor. Kuyunun bulunduğu yapının en gizli yerinde ise, milattan öncesine ait sağlık tanrıçasına adanmış bir tapınağın parçası da bulunuyor. İznik Yeni Mahalle, Yakup Çelebi Sokak’ta evlerin arasında bir çok kişinin farkında olmadığı zeminden aşağıda bulunun İznik Böcek Ayazması bir başka adı ile Vaftizhane olarak bilinen İznik’in en önemli tarihi dokularından bir olan yer özellikle yabancı turistler tarafından ziyaret akınına uğruyor.

TURİSTLERİ HAYRETLER İÇİNDE BIRAKIYOR
İznik’e inançları gereği ibadetlerini yapmak için turlar halinde gelen Hıristiyan turistler Ayasofya Kilisesini gezdikten sonra Vaftizhane olan ve halkın Böcek Ayazmasını da ziyaret etmeden İznik’ten ayrılmıyor. Vaftizhanenin içindeki kuyunun başında İbranice Tevrattan alınmış “ Her bedene iyi olanı verir. Çünkü onun lütfu ebedidir “ yazılı bir kitabe ve yedi satırlık baş melek Mikael’e ait Grekçe bir kitabe ve suyun temizliği turistleri hayretler içinde bırakıyor.

KORUYAMIYORUZ
Geçtiğimiz sene İznik Kaymakamı Nurettin Kakillioğlu’nun özel gayretleri ile gündeme alınıp, çevre düzenlemesi ile temizliği yapılıp eski harap halinden kurtarılmıştı. Bir sene geçmeden Vaftizhane ( Böcek Ayazması ) eski harap haline geri döndü.
Araştırmacı Yazar Ayhan Uyan Böcek Ayazmasının tarihçesini sizler için ele aldı. Böcek Ayazmasının tarihçesi şöyle;

BÖCEK AYAZMASININ TARİHÇESİ
Günümüzde böcek ayazması veya vaftizhanesi olarak adlandırılan yapı; çeşitli dönemlerin gizemlerini yansıtan eşine ender rastlanılacak bir kültür mirasıdır.
Tam olarak inşa tarihi bilinmese de, antik çağın paganist (çok tanrılı) inanç sistemine ait asklepios (sağlık tanrıçası tapı merkezi bir nevi hastane) üzerine kurulduğu binanın özelliklerinden biri olduğunu anlaşılmaktadır.
Komeseis ( Meryem’in göğe yükselişi ) kilisesinin yazıtlarından günümüze ulaşan belgelere dayanarak konuyu irdelediğimizde;
Hyakıntos adlı kişi veya sülale, tarafından oluşturulmuş, manastır bahçesinde yer almaktadır. Komeseis Kilisesi 9 y.y da inşa edildiğine göre ayazma (vaftizhane) bu dönem sonrası imar edildiği aşikârdır.
Vaftizhanenin yapısal biçimi her ne kadar Bizans m.s 1100/ 1250 dönemi inşaat tarzını yansıtsada içeririnde Asklepios Tapınağına ait olduğu muhtemel figür barındırması ve günümüze kadar korunması İznik için büyük bir şanstır.
Konstantinopolis’in ( İstanbul ) 1204 yılında Latin istilasına uğradığında, Bizans imparatoru Theodore Lasgaris ve mahiyeti İznik’e kaçması ve burada İznik Bizans imparatorluğunu (1204/1265) kurması ile gelişen olaylar Hyakıntos manastırının, İznik Bizans imparatorluğunun merkez kilise (metropolitlik) olmasına sebep olmuştur. İznik’in bu başkentlik döneminde, böcek ayazması çok önemli kutsamalara ve vaftizlere ev sahip yaptığı şüphe götürmez bir gerçektir.
Yapıyı mimari açıdan incelersek; kubbe üstü günümüzde beton ile kaplanmış etrafında mıcır atılı vaziyettedir. Daire planlı, kubbe ile örtülü, batı yönden L detaylı bir merdivenle ulaşılmaktadır. Zeminde ise ortada kare planlı bir metre derinliğinde sarnıç veya kuyucuk bulunmaktadır. Etrafına yerleştirilmiş mermerlerden birinde İbranice kitabe (yazıt) ve solda duvarda israiloğullarını simgeleyen şamdan bulunmaktadır ( ilginçtir dönemsel olarak bağı bulunmasa da yörede berber kaya olarak adlandırılan lahit’te de İbranice yazıya rastlanılmıştır ) diğer mermerde ise yunanca yedi satır halinde baş melek mikael’adının geçtiği bir yazıt vardır. İznik tarihinde önemli bir kısmında birçok önemli olayına şahitlik etmiş önemsiz gibi görülen; bu kültür mirası olan yer kısa zaman önce temizlenerek İznik’in adını kötülemeyecek şekle getirilmişti. 
Ayhan UYAN ayhanuyan@gmail.com

YAZININ HABERİNİ OKUMAK İÇİN TIKLAYINIZ